Page 107 - Ebook

บทที่ 4 ระบาดวิทยาของรากฟนผุ

ี
ี
แนวคิดหลัก : ความเขาใจเก่ยวกับรากฟนผุ การวินิจฉัย ดัชนีการตรวจ และปจจัยเส่ยงของการเกิดรากฟนผ ุ
และเลือกการวัดรากฟนผุไดอยางเหมาะสม
__________________________________________________________________________________

ความหมายและความสำคัญ

ี
รากฟนผุไดถูกอธิบายคร้งแรกโดย Banting และคณะในป 1980 หมายถึง รอยผุท่บริเวณรากฟนต่ำ
ั
(1)
กวารอยตอระหวางเคลือบฟนและเคลือบรากฟน โดยสวนใหญเกิดจากการสูญเสียการยึดเกาะของเย่อเก่ยวพัน
ื
ี
กับผิวรากฟนบริเวณน้นทำใหรากฟนโผลออกมาในชองปาก โดยท่วไปจะมีความสัมพันธกับอายุและสภาวะ
ั
ั
เหงือกรน มักพบใกลตำแหนงของยอดเหงือกที่มีคราบจุลินทรียเกาะ (2)
ในปจจุบันประเทศไทยไดกาวเขาสูสังคมผูสูงอายุ ซ่งหมายถึงการมีจำนวนประชากรรวมท้งเพศชาย
ึ
ั
ั
และเพศหญิงอายุ 60 ปข้นไปมากกวารอยละ 10 ของประชากรท้งประเทศต้งแต ป พ.ศ. 2548 และคาดวา
ั
ึ
ิ
ึ
จะเขาสูสังคมผูสูงอายุโดยสมบูรณ คือ เม่อประชากรอายุ 60 ปข้นไปเพ่มจำนวนข้นเปนรอยละ 20 ของประชากร
ึ
ื
ั
โดยรวมท้งประเทศคาดการณประมาณปพ.ศ. 2564 ในทางทันตกรรมโรคในชองปากท่พบในกลุมผูสูงอาย ุ
ี
(3, 4)
ไดแก โรคฟนผุ โรคปริทันต และการสูญเสียฟน อยางไรก็ตาม ผูสูงอายุมีแนวโนมท่มีจำนวนฟนท่เหลืออยูในชองปาก
ี
ี
มากกวาในอดีต เนื่องมาจากการพัฒนาเทคโนโลยีทางทันตกรรม การสงเสริมปองกันที่มากขึ้น และการเขาถึง
ิ
ิ
ึ
ึ
ี
ี
การรับบริการทางทันตกรรมท่เพ่มข้น การมีจำนวนฟนท่เหลืออยูในชองปากเพ่มข้นในผูสูงอายุ หากไมไดรับ
การดูแลรักษาท่ถูกตอง อาจเพ่มความเส่ยงในการเกิดโรคในชองปากมากข้น นอกจากนี้การที่ผูสูงอายุมีโรคประจำตัว
ึ
ี
ี
ิ
หรือไดรับยาในการรักษาโรคบางชนิดก็เปนสาเหตุท่เพ่มความเส่ยงตอการเกิดโรคฟนผุ และโรคปริทันต
ิ
ี
ี
ในผูสูงอายุได เชน ผูปวยโรคเบาหวานโรคหัวใจ และหลอดเลือดที่ไดรับยาที่มีผลทำใหน้ำลายแหง เปนตน
(5)
รอยโรคฟนผุที่พบไดบอยในผูสูงอายุ คือ ฟนผุท่รากฟน ซ่งโดยรากฟนบริเวณท่เกิดการผุมักเกิดการ
ึ
ี
ี
ั
เปล่ยนสีเปนสีท่เขมข้น น่ม มีขอบเขตที่ชัดเจน และไมชัดเจน มักลุกลามไปถึงช้นเน้อฟน นอกจากน้รอยผุที่รากฟน
ื
ิ
ี
ึ
ี
ี
ื
ื
ี
สามารถเกิดข้นท่บริเวณใตตอมเหงือกโดยท่ไมเกิดการสูญเสียการยึดเกาะของเน้อเย่อเก่ยวพัน ซ่งพบไดประมาณ
ึ
ึ
ี
ี
รอยละ 10-20 รอยโรคฟนผุที่บริเวณรากฟนเปนสภาวะที่ตองเฝาระวังเน่องจากมักจะไมมีอาการพบการขยาย
ื
(6)


ื
ไปตามรอยตอระหวางเคลือบฟน และเคลือบรากฟนเปนบริเวณกวางไปตามพ้นผิว รอยโรคใกลโพรงประสาทฟน
และยากแกการบูรณะ ลักษณะทางคลินิกของรอยโรคฟนผุที่บริเวณรากฟนอาจเกิดรวมกับตำแหนงที่มีการสึก
ื
ของฟนหรือตำแหนงที่มีการบูรณะฟนเดิมอยูแลว รอยผุรากฟนมีเช้อ Mutans Streptococci และ Lactobacilli
ท่เปนสาเหตุเหมือนกับรอยผุในสวนตัวฟน แตความเปนกรดเบสวิกฤติ (critical pH) ในการเกิดการละลายของแรธาต ุ
ี
ื
ื
และบทบาทของเอนไซมในการยอยโปรตีนของเน้อเย่อซ่งทำใหอัตราการดำเนินโรคมีความตางกันระหวาง
ึ
รอยผุรากฟนและรอยผุในสวนตัวฟน (7)
104 105