Page 17 - Ebook

ี
1.1. Host ปจจัยท่เก่ยวของกับคน และเปนตัวกำหนดวา ทำไมบางคนปวย บางคนไมปวย ประกอบดวย
ี
พันธุกรรม เพศ อายุ ภูมิตานทานตอโรค การศึกษา ความเช่อทางศาสนา อาชีพ รายไดการ
ื
มีคูครองและพฤติกรรม

ื
1.2. Agent ในสมัยกอนเรามักจะหมายถึงเช้อโรค (Infectious agent) ชนิดตางๆ สายพันธุตางๆ
ั
ื
ี
ท่ทำใหเกิดโรคแตกตางกัน ในปจจุบัน agent ไมไดหมายถึงเช้อโรคเทาน้น แตยังหมายถึง
สารเคมีตางๆ (chemical agent) กัมมันตภาพรังสี (radioactive agent) สารเสพติดตางๆ
(addict agent)

1.3 Environment ปจจัยส่งแวดลอม ไดแก ส่งแวดลอมทางธรรมชาติ ทางกายภาพ ระบบเศรษฐกิจ
ิ
ิ
ิ
ี
สังคมและการเมือง จัดเปนส่งแวดลอมมนุษยท่เรียกวา ตัวกำหนดโรคระดับสังคม (social determinants)
ซึ่งเปนสาเหตุที่สำคัญมากของการที่บุคคลจะประพฤติสิ่งหนึ่งสิ่งใด

“ปจจัยสามทางระบาดวิทยา” ของโรคฟนผุ ดังภาพ 2 ปจจัย host ไดแก รูปรางของฟน
ื
ี
(Tooth) ในขณะท่ Agent ไดแก แบคทีเรียท่ทำใหเกิดฟนผุ (cariogenic bacteria) เชน เช้อกลุมสเตร็ป
ี
ี
โตคอคคัส ( Streptococcus spp. ) สวน environment ไดแก อาหารประเภทน้ำตาลท่ทำใหเกิดฟนผ ุ

Tooth

Dental Caries
Cariogenic
Bacteria Diet

ภาพ 2 ปจจัยสามทางระบาดวิทยา (Epidemiologic triad) ของโรคฟนผุ

2. โรคหรือปญหาดานสุขภาพมีแบบแผนการกระจายของโรค (distribution of disease) การศึกษาระบาดวิทยา

จะพยายามวิเคราะหแบบแผนการกระจายตามเวลา (time) สถานที่ (place) และบุคคล (person)

การเขาใจแบบแผนการกระจายของโรคตางๆ จะมีประโยชนในการวินิจฉัยโรคและทำนายการเกิดโรค

14