Page 19 - Ebook

3.3 ระยะแสดงอาการของโรค (stage of clinical disease) ระยะน้ agent ไดทำใหเกิดพยาธิสภาพของโรค
ี
ี
ี
ี
มการเปล่ยนแปลงลักษณะและหนาท่ของสวนตางๆ ของรางกาย จนรางกายไมสามารถทำงาน
ั
ึ
ิ
ไดตามปกติและเกิดอาการแสดงของการเจ็บปวยเร่มตน และคอยๆมากข้นจนมีอาการเต็มข้น
เปนระยะท่ผูปวยจะมาพบแพทย เชน ผูปวยโรคฟนผุ มีอาการปวดฟน ปริทันต ฟนโยก มีหนองใน
ี
บางตำแหนง เรียกระยะนี้วา symptomatic disease
3.4 ระยะสิ้นสุดของโรค (diminish stage) เมื่อเกิดโรคแลว แตละคนจะมีการตอบสนองของโรค

แตกตางกันไป เชน บางคนหายโรค (recovery) โดยรางกายมีกระบวนการกำจัดเช้อหรือส่งกอโรค
ิ
ื
ี
ในขณะท่บางคนหายโรคแตมีความพิการ เสียสมรรถภาพการทำงานของอวัยวะนั้น (disability)
ึ
บางคนตาย (death) ในเวลาไมนาน บางคนอยูรอด เปนระยะเวลาหน่งแตจะไปเสียชีวิตในอนาคต
ื
ี
เชน ฟนท่ผุไดรับการอุดฟนหรือรักษารากฟนแลว มีกระบวนการกำจัดเช้อออกแลว ไมมีอาการปวด

4. ปญหาสุขภาพของประชาชนสามารถปองกันและควบคุมได แบงเปน 4 ระดับงายๆ ดังน ี ้

4.1 การปองกันกอนปฐมภูมิ (primordial prevention) หรือการสรางเสริมสุขภาพ (health
ี
promotion) เปนการปองกันไมใหมีปจจัยเส่ยงหรือองคประกอบท่เอ้อใหเกิดโรค เชน
ี
ื
การรณรงคใหประชาชนบริโภคเครื่องด่มท่มีน้ำตาลต่ำเพ่อจะไดไมเส่ยงตอโรคฟนผุ เปนการปองกัน
ื
ี
ื
ี
โดยการลดความเส่ยง (risk reduction) มาตรการหลักในการปองกันกอนปฐมภูมิมักจะ
ี
ทำในระดับประชากรหรือมหภาค
4.2 การปองกันปฐมภูมิ (primary prevention) เปนการปองกันกอนเกิดโรค (prepathogenesis

phase) หรือ ในทางระบาดวิทยา เปนมาตรการปองกันโดยการลดการปวยรายใหม (incidence

reduction) มาตรการในระดับนี้ ไดแก

- มาตรการปองกันเฉพาะโรค (specific health protection) เชน การปองกันโรคฟนผุโดย

การเคลือบหลุมรองฟน การขัดฟนเพื่อกำจัดแผนคราบจุลินทรีย (oral prophylaxis) และ
็
การเคลือบฟลูออไรดเพือทำใหฟนแขงแรง
่
ื
ี
- มาตรการสรางเสริมสุขภาพ (health promotion) เชน การใหความรูในเร่องการแปรงฟนที่ถูกวิธ
ื
ี
การจัดโซนอาหารท่น้ำตาลนอยในสหกรณโรงเรียน การปรับสูตรน้ำตาลในเคร่องด่มใหหวานนอย
ื
4.3 การปองกันทุติยภูมิ (secondary prevention) เปนการปองกันในคนท่มีการดำเนินของโรคแลว
ี
ื
ื
หรือปวยแลว เพ่อปองกันไมใหเกิดอาการรุนแรงหรือเสียชีวิต จุดมุงหมายเพ่อคนหาผูปวยและ
ตรวจใหพบในระยะแรกๆ และรีบใหการรักษา (early detection and prompt treatment)

ื
เพ่อจะไดชะลอการปวยออกไป หรือไมใหปวยมาก หรือลดระยะเวลาการปวย หรือลดการเสียชีวิต

16